Inleiding:
De recente (en ook de oudere) voedsel- en vleesschandalen doen een algemene roep naar meer en betere controles en strengere regels ontstaan. Zal dit inderdaad tot een hogere voedselveiligheid leiden en zo toekomstige schandalen vermijden? Eerlijk gezegd, volgens mij zeer zeker niet, integendeel.
1. Strengere controles en meer regeltjes .
Ik ben zelf een enorme fan van de koers. Zolang er nog één coureur op zijn fiets zit, kan ik blijven kijken.
“Ja maar ze zijn toch allemaal gedopeerd, waarom blijf je dan kijken?”
Ik ben er eerlijk gezegd nogal gerust op. De georganiseerde doping in het peleton is er uit. Hoewel marginal gains..... Maar hoe kwam dit ook weer?
Door de strengere regels?
Door nog meer producten op de verboden lijst te plaatsen?
Door de strengere controles?
Door de whereabouts?
Neen! Al deze elementen hebben er wel voor gezorgd dat het leven van de bonafide coureur wel heel ingewikkeld wordt.
Toen de Duitse TV (ZDF, ARD) besliste om geen wielrennen meer uit te zenden.
Toen grote Duitse bedrijven (en nadien ook Rabobank) beslisten sponsorcontracten op te zeggen of niet te vernieuwen.
TOEN brak er paniek uit. Pas als de inkomstenstroom, door de vele dopinggevallen, dreigde in te storten, toen zijn de zaken veranderd.
Zal de War on Drugs in Antwerpen succesvol zijn? Zolang de vraagzijde van de drugshandel niet aangepakt wordt zal er aanbod zijn. Er wordt wel af en toe een bende opgerold, maar dit heeft enkel als gevolg dat er plaats vrij komt voor een nieuwe bende. Als de vraag naar drugs stopt, heeft drugshandel geen zin meer. Het is geweten dat bij een vossenplaag het geen zin heeft om een vos te doden. Dit maakt enkel territorium vrij voor een andere vos.
In wat volgt hoop ik jullie te overtuigen dat er heel wat meer nodig is dan strengere regels en betere controles.
2. Wat met de voedingssector?
De overheid en in casu het FAVV heeft in het verleden steeds meer regels opgelegd aan de voedingssector. De invoering van de HACCP zou voor eens en voor altijd de kwaliteit van onze voeding garanderen.
In de praktijk betekent het dat er eigenlijk een alternatief circuit wordt gecreëerd. Namelijk naast het fysieke circuit waar voedingsmiddelen circuleren, bewerkt en verkocht worden, kwam er een administratief circuit die een perfecte neerslag zou zijn van het fysieke circuit. Zodoende dacht men de processen te kunnen objectiveren en door de adminstratie te controleren ook die processen onder controle te brengen.
Wat gebeurt er in de praktijk?
Voor de bonafide producent, bewerker of verkoper van voedingsmiddelen werd het proces alleen maar ingewikkelder en duurder. Zo kost een, door een externe firma opgesteld en uitgevoerd, ongediertebestrijdingsplan geld, veel geld.
Als een kleine operator in de voedselketen, van iedere stap die hij zet een administratie dient bij te houden, wordt zijn enige motivatie na verloop van tijd, om zo weinig mogelijk stappen te zetten.
Een slager, traiteur, bakker zal wel 2 keer nadenken vóór hij een ingrédient zal veranderen, want dat brengt een pak werk mee. Het artisanale, de ingeving van het moment, het “genie” gaat eruit.
Indien een slager die elke dag 10 dagschoteltjes maakt aan dezelfde administratieve normen moet voldoen als een industriële producent die (in samenwerking met één of andere grote naam uit de culinaire wereld) 100.000 dezelfde gerechten kan produceren, dan hoeft het geen betoog dat die zich volledig uit markt zal prijzen.
Wat is dan het gevolg van het invoeren van nog strengere regels en controles?
Dat heel de sector naar een industriële of semi-industriële schaal zal evolueren. Want enkel op dat niveau zijn deze regels haalbaar en betaalbaar.
En heb ik het verkeerd, maar ik dacht nu net dat de recente schandalen zich in die sector voordeden.
Voor enkele malafide industriële operatoren wordt het immers zeer interessant om hun administratie mooi op orde te houden, op die manier aan de controlerende overheid aan te tonen dat ze goed bezig zijn en ondertussen te sjoemelen in het fysieke circuit.
Er wordt gegoocheld met nikszeggende certificaten en labels die de consument willen laten vermoeden met een kwaliteitsproduct te maken te hebben.
Zo zagen we deze week nog een reclame passeren van een supermarktketen die filets van lijngevangen noordzeetong aanprees… LIJNGEVANGEN NOORDZEETONG… en dan nog in hoeveelheden die een nationale reclamecampagne mogelijk maken…wordt het nog gekker?
Een kleine slager, bakker of visboer die op een bepaald moment één of ander document niet in orde heeft, die brengt de voedselveiligheid niet in gedrang.
De voedselveiligheid wordt in gedrang gebracht door grote spelers, voor wie ½€ per kilogram een miljoenenverschil uitmaakt.
Omdat het hele systeem gebaseerd is op dit adminstratieve circuit, werkt het het sjoemelen in de hand, waar men origineel dacht dat dit net omgekeerd zou zijn. Het geeft de sjoemelaar een tool om pakken euro’s te verdienen.
3. De juiste weg.
We mogen niet uit het oog verliezen dat de bedrijven waarover spraken tijdens de recente en vorige schandalen geen kleine spelers zijn. Het zijn de hoofdleveranciers van de grootdistributie. We mogen evenmin vergeten dat het tot de corebusiness behoort van deze distributienetwerken om al hun leveranciers constant onder zware prijsdruk te zetten waardoor dergelijke misbruiken soms de enige manier zijn om nog rendabel te kunnen werken.
De publieke opinie schreeuwt om betere en strengere controles. Zou het niet beter zijn als alle operatoren in de voedingssector een oproep doen om het gezond verstand te laten zegevieren.
Laat ons om te beginnen minder consumeren. Eerlijk gezegd, en dan is het nog een beenhouwer die dit zegt, we hoeven niet persé elke dag vlees te eten. Of toch zeker niet elke dag een halve kilogram.
Stop met het kopen van voedingswaren die aan belachelijke prijzen worden verkocht. Stop met te geloven wat de marketingmachines en de prachtige verpakkingen ons willen doen geloven, lijngevangen zeetong, weet je nog…
Indien we met zijn allen de inkomensstroom stilleggen door geen dergelijke industriële producten meer te kopen dan zal het probleem zich vanzelf oplossen. Gehakt aan 3,49€/kg is geen gehakt.Toch zeker niet van dieren die in een goede omgeving hebben geleefd en waarmee de boer een normaal inkomen heeft weten te verdienen.
Is het niet aan het FAVV om daarover meer en beter te communiceren. Een verplichte cursus werkelijkheidsonderricht voor consumenten dringt zich op.
Stuur controleurs de baan op die minstens evenveel stielkennis hebben als de gecontroleerde. Van mij mogen ze gerust eens proeven van het gehakt om vast te stellen of dit nu wel echt een kwaliteitsproduct is of iets wat de naam gehakt niet waardig is.
Laat het Favv eens een studie maken van wat nu een eerlijke prijs is voor een eerlijk product.
Stop met te geloven dat regeltjes de wereld beter maken. Stop met het vingerwijzen naar een bakker, slager, kok of traiteur die een dokument of één of andere registratie over het hoofd heeft gezien omdat hij op dat moment te druk bezig was een (h)eerlijk product te realiseren.
Stop met nog meer regels op te leggen waardoor ambachtslui de zin voor initiatief verliezen en waardoor de hele voedingssector enkel nog op industriële schaal rendabel wordt. Meer nog, het sjoemelen op grote schaal wordt daardoor nog leuker voor de stouterikken.
Waarvoor dienen de smaakpapillen die we gekregen hebben eigenlijk.?
Rik Debouver
Owner @ Gustor MeatBoutique, Premium online Butchers.
